Jak to się zaczęło? Historia zakładów sportowych i legalnych bukmacherów

Weronika Chmielińska

21:00, 30 kwietnia 2019

Aktualizacja: 14:54, 3 kwietnia 2023

Wszystko rozpoczęło się w Wielkiej Brytanii, właśnie to państwo potocznie nazywane jest kolebką zakładów bukmacherskich. Już w XVIII-wiecznym Londynie obstawiano zakłady wyścigów konnych, jednak prawdziwi legalni bukmacherzy rozpoczęli swoją działalność na początku XX wieku. To właśnie z języka angielskiego pochodzi pojęcie “bookmaker”, zastosowano w nim połączenie dwóch słów: book – zakład i make – robić. W szybkim tempie obstawianie zakładów sportowych stało się nieodłączną częścią rywalizacji sportowej.

Skąd pomysł na przyjmowanie zakładów sportowych?

Przybliżmy krótką historię rozpoczęcia działalności legalnych bukmacherów. Koniec XIX i początek XX wieku stanowiły rozkwit piłki nożnej. W dniu 5 marca 1870 roku w Anglii na Kennington Oval rozegrano pierwsze na świecie drużynowe mistrzostwa ligowe. Przeciwnikiem reprezentacji Anglii została nieoficjalna reprezentacja Szkocji, która składała się ze szkockich mieszkańców Londynu. Ten nieoficjalny mecz przyczynił się do odgrywania regularnych spotkań drużyn. Wkrótce zainteresował się tym brytyjski związek piłkarski “Football Association”, który podjął decyzję zorganizowania w pełni profesjonalnego meczu oficjalnej reprezentacji Anglii i Szkocji w Glasgow.

Zainteresowanie piłką nożną rosło w błyskawicznym tempie, a dziennikarze prasowi zajmujący się komentowaniem angielskich meczy wyłaniali swoich faworytów. Tak właśnie w 1888 roku narodził się pomysł wystawiania kursów i typów na najbliższe wydarzenia sportowe. Pierwszy legalny i oficjalny punkt przyjmowania zakładów sportowych powstał w 1922 roku w Liverpoolu. Za zapoczątkowaniem trendu na „zagranie” stoi Brytyjczyk John Moores, założyciel pierwszego stacjonarnego biura bukmacherskiego ,,Littlewood Pools of Liverpool”. Angielski businessman dzięki zamiłowaniu do sportu został pierwszym legalnym bukmacherem na świecie, kapitał jego firmy wynosił 150 funtów, co w tamtych czasach stanowiło pokaźną sumę pieniędzy. Mieszkańcy Wielkiej Brytanii polubili ten rodzaj rozrywki, która łączy w sobie pasję, adrenalinę i ewentualny zysk. Coraz chętniej obstawiali kupony na swoją ulubioną drużynę sportową.

Debiut zakładów sportowych w Polsce

Dzieje polskiego sportu rozpoczęły się w XIX wieku, a szacowana data pada na 1867 rok. Wszystko za sprawą założenia pierwszego Towarzystwa Gimnastycznego Sokół. Na przestrzeni lat sport stał się powszechnie akceptowany i zaczął przyciągać coraz szersze grono zainteresowanych. Rywalizacja na stadionach, a co za tym idzie siła sportowego widowiska została doceniona i podziwiana. Coraz większa popularność dyscyplin sportowych przyczyniła się do przekształcenia kultury fizycznej do rangi masowej. W dzisiejszych czasach największe wydarzenia sportowe m.in. Olimpiada, Mistrzostwa Świata i Mistrzostwa Europy przyciągają miliony widzów. Kibice czują potrzebę śledzenia zmagań oraz wyników swoich ulubionych sportowców, są z nimi zarówno na stadionach jak i przed telewizorami. Dopingowanie swojej ulubionej drużyny bądź sportowca budzi skrajne emocje, od wybuchów radości aż po łzy. Sport dzięki swojej popularności wpływa na życie społeczne narodów.

Zapytajmy zatem jak kształtowały się polskie, legalne zakłady sportowe na przestrzeni lat?

Pierwszy zakład sportowy, który został zawarty w Polsce polegał na wytypowaniu wyniku meczu rewanżowego dwóch klubów piłkarskich: Legia Warszawa – Polonia Warszawa i został przyjęty 28 maja 1917 roku. Spotkanie zakończyło się wynikiem remisowym 1:1. Podmiot pierwszego w historii zakładu sportowego stanowił dokładny rezultat meczu, każdy z członków klubu posiadał możliwość obstawiania dowolnej liczby kuponów, lecz nie miał prawa odstępować lub sprzedawać ich osobom trzecim. Zakłady sportowe w tamtych czasach nie były nielegalne, posiadały jasno określony regulamin. Zawierał on zasady udziału w grze, stawki, a także zapis o nietykalności cielesnej osób zajmujących się sprzedażą zakładów. Zakłady można było obstawiać w siedzibie klubu Polonii Warszawa przy ulicy Zgody 12, jak również u sprzedawców, którzy sami podchodzili do kibiców i zachęcali ich ofertami na stadionie. Zabawa w zakłady była jednak przeznaczona wyłącznie dla członków klubu Polonia, osoby postronne nie miały możliwości brania udziału w obstawianiu. Zwycięzców ogłaszano publicznie na afiszu w siedzibie klubu, jeśli jednak nikomu nie udało się wygrać, wszystkie środki z zakładów przechodziły na konto klubu.

Zakłady od czasów przedwojennych funkcjonowały na granicy legalności, a do obstawiania wyników na kuponach zachęcano głównie w gazetach sportowych. W 1956 roku zakłady sportowe zostały przejęte przez monopol państwowy.

W połowie lat pięćdziesiątych ubiegłego stulecia uchwalono następujące rozporządzenia powołujące:

• instytucję, której dochody miały służyć remontowaniu i budowaniu nowych obiektów i urządzeń sportowych. Mowa o tym w Rozporządzeniu na mocy Uchwały Prezydium Rządu (Nr 1010/50) z 17 grudnia 1955 roku.
• działalność Państwowego Przedsiębiorstwa Totalizator Sportowy, które powstało na mocy Zarządzenia Nr 7 Przewodniczącego Głównego Komitetu Kultury Fizycznej 25 stycznia 1956 roku.

Zacznijmy od przywołania Totalizatora Sportowego, dzięki któremu rozpoczęto działania zmierzające do powstania ogólnodostępnych, legalnych zakładów sportowych. Pierwsza w historii kolektura powstała w Warszawie na skrzyżowaniu ulicy Marszałkowskiej i Wspólnej. Punkt rozpoczął swoją działalność od 1956 roku i zadebiutował zakładami piłkarskimi, a pod koniec lat pięćdziesiątych dodano zakłady Ligi Angielskiej.

Totalizator Sportowy przetarł szlaki związane z obstawianiem zakładów sportowych. Obiecujące początki oraz błyskawiczny wzrost popularności zakładów przyczyniły się do zainteresowania tą dziedziną. Zapowiedź wielkiej kariery, a co za tym idzie pozyskiwania pieniędzy, skłaniały coraz więcej osób do zakładania biznesów bukmacherskich. W zawrotnym tempie powstawały nowe punkty przyjmowania zakładów, spowodowało to zmniejszenie opłacalności ich prowadzenia. Najsłabsi legalni bukmacherzy zaczęli stopniowo tracić graczy na rzecz bukmacherów cechujących się większym doświadczeniem i lepszą reputacją firmy. Mniej doświadczeni bukmacherzy dokonywali zbyt wielu błędów związanych z prowadzeniem biznesu i nie posiadali wystarczających funduszy na prowadzenie kampanii reklamowych.

Początki pierwszych legalnych bukmacherów w Polsce

• Totolotek rozpoczął swoją działalność w 1992 roku, uzyskał miano pierwszego bukmachera w Polsce i w dalszym ciągu umożliwia swoim graczom zakłady sportowe polegające na typowaniu wyników wydarzeń sportowych. Działa na podstawie zezwolenia Ministerstwa Finansów AG/9/7251/8/LBU/2012/2013/RD61485.

Powodzenie, jakim cieszyła się prywatna spółka Totolotek, doprowadziło do powstania kolejnych legalnych bukmacherów, którzy zakładali swoje spółki w celu organizacji zakładów sportowych. Zostały nimi:

• Fortuna, która niegdyś istniała pod nazwą Profesjonał. Spółka założona została w 1996 roku, należy do Fortuna Entertainment Group. Działa na podstawie zezwolenia Ministerstwa Finansów SC/12/7251/10/WKC/11-12/5565.
• STS w pełnej nazwie Star – Typ Sport. Spółkę handlową założono w 1997 roku, obecnie stanowi największą firmę bukmacherską w Polsce. STS posiada około 45% udziałów rynku stacjonarnego oraz zatrudnia przeszło 1300 osób pracujących w 420 punktach przyjmowania zakładów wzajemnych w całej Polsce. Działa na podstawie zezwolenia Ministerstwa Finansów SC/12/7251/11-6/KLE/2011/5540/12.

Druga połowa XX wieku była kluczowa dla rozwoju legalnych bukmacherów na całym świecie, można pokusić się o stwierdzenie, że był to złoty okres. Coraz większa liczba Polaków wykazywała zainteresowanie zakładami sportowymi. Powstawanie kolejnych legalnych bukmacherów wskazywało na wzrost popularności sportu, a co za tym idzie wzrost zainteresowania również samą bukmacherką.

Wpływ Internetu na rozwój zakładów sportowych

Błyskawiczny rozwój nowoczesnych mediów i praca nad nowymi formami komunikacji przez Internet spowodowały rewolucję w świecie bukmacherki. To właśnie Internet dał możliwość dotarcia do jeszcze większej liczby odbiorców na całym świecie. Legalni bukmacherzy w szybkim tempie dostrzegli w tym perspektywę pozyskania nowych graczy. Zakłady bukmacherskie zaczęto organizować również online, a każda firma specjalizująca się w zakładach sportowych otwierała własną witrynę internetową. Pierwszy oficjalny zakład, który odbył się przez Internet, został zawarty w 1972 roku w Kanadzie, a pierwszym graczem został pochodzący z Finlandii Jukka Honkavaara. Mężczyzna postawił online 50 dolarów na wygraną Hereford United z Tottenhamem Hotspur. Obstawiony kupon okazał się szczęśliwy, wygrana wyniosła 52 dolary, tym samym gracz zyskał 2 dolary na zakładzie online. Rozwój informatyki i telekomunikacji przyczynił się również do możliwości organizowania coraz większych kampanii reklamowych legalnych bukmacherów.

W dzisiejszych czasach niemal wszystkie duże firmy bukmacherskie oferują typerom dostęp do stron internetowych, na których można sprawdzać wyniki meczów, przeczytać relację lub obstawić zakład o każdej porze dnia lub nocy z wpłatami czynnymi całą dobę. Legalni bukmacherzy z czasem wyszli naprzeciw oczekiwaniom internautów. Gracze zaczęli potrzebować czegoś innego, zastrzyku nowości. Podjęto działania umożliwiające typowanie rezultatów innych wydarzeń takich jak rozstrzygnięcie wyborów politycznych na prezydenta danego kraju czy wręczenie nagród filmowych jakimi są Oscary.

Legalni bukmacherzy zawdzięczają rozwojowi sieci na przestrzeni XX i XXI wieku rozpowszechnienie ich działalności na skalę globalną. Ponadto zostały stworzone również aplikacje mobilne umożliwiające bieżące oglądanie meczów, sprawdzanie ich wyników czy statystyk. Wszystko sprowadza się do stwierdzenia, że powoli kończy się era tradycyjnego, stacjonarnego obstawiania zakładów bukmacherskich, a rozpoczyna się nowa era internetowych zakładów.

Nowa sytuacja dla legalnych bukmacherów w Polsce

Dnia 1 kwietnia 2017 roku weszły w życie postanowienia nowelizacji ustawy hazardowej, które w pewnym sensie dały nowy początek branży legalnych bukmacherów działających online.

W uchwalonym rozporządzeniu wskazano następujące zapisy prawne:

• konieczność posiadania przez firmy bukmacherskie polskiego zezwolenia Ministerstwa Finansów na urządzanie zakładów wzajemnych online;
• konieczność posiadania na stronach internetowych mechanizmów weryfikacji wieku graczy (osoba rejestrująca się na stronie bukmacherskiej musi mieć ukończone 18 lat);
• możliwość reklamowania zakładów wzajemnych (między innymi na własnej stronie internetowej lub podczas transmisji z imprez sportowych);
• pozostawienie podatku od gry (stawki) w wysokości 12%, a od wygranej powyżej 2280 PLN w wysokości 10%;
• utworzenie Rejestru Domen Służących do Oferowania Gier Hazardowych Niezgodnie z Ustawą. Rejestr można znaleźć na stronie internetowej (hazard.mf.gov.pl). Tym samym stworzono podstawę prawną, umożliwiającą blokowanie stron internetowych, które nie działają zgodnie z prawem;
• konieczność blokowania przez dostawców Internetu stron, które nielegalnie promują hazard, umożliwiają obstawianie u bukmacherów bez zezwolenia MF;
• zakaz współpracy pomiędzy stroną umieszczoną w Rejestrze, a dostawcą usług płatniczych. Co za tym idzie wyłączenie działalności polskich banków z tego typu stron oraz zakazanie korzystania z form szybkich wpłat PayU czy Skrill;
• wprowadzenie koniecznej archiwizacji danych dotyczących gracza, jego zakładów oraz wykonywanych transakcji;
• wprowadzenie kar pieniężnych zarówno dla dostawców usług płatniczych, telekomunikacyjnych, jak i samych graczy, którzy nie będą stosowali się do zasad zawartych w ustawie.

Jak widzicie historia legalnych bukmacherów i zakładów bukmacherskich jest już bardzo długa, zarówno w Polsce jak i na świecie. Jednak branża ta prężnie się rozwija i ma przed sobą wielkie perspektywy, z roku na rok powstają nowe firmy bukmacherskie, coraz więcej osób decyduje się na przygodę z tego rodzaju „zagraniem”. Tak więc historia pisze się nadal…

Autorka tekstu: Kamila Paczkowska